internet ile ilgili hersey

1. Internet nedir?

Internet, birçok bilgisayar sisteminin birbirine bağlı
olduğu, dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır.

Internet, insanların her geçen gün gittikçe artan
"üretilen bilgiyi saklama/paylaşma ve ona kolayca ulaşma" istekleri
sonrasında ortaya çıkmış bir teknolojidir. Bu teknoloji yardımıyla pek çok
alandaki bilgilere insanlar kolay, ucuz, hızlı ve güvenli bir şekilde
erişebilmektedir. İnternet�i bu haliyle bir bilgi denizine, ya da büyükçe bir
kütüphaneye benzetebiliriz. Internet�e, bakış açımıza bağlı olarak farklı
tanımlamalar da getirebiliriz : Internet,

• 1997 sonu itibarıyla 100,000,000�u aşkın insanın kendi
  arasında etkileştiği, bilgi değiş-tokuşu yapabildiği ve kendi yazısız kuralları
  olan büyük bir topluluktur. Bu, internetin sosyal yönüdür.
  
• Pek çok yararlı bilginin bir tuşa basmak kadar yakın olduğu
  dev bir kütüphanedir.
  
• 1997 sonu itibarıyla, 20,000,000�u aşkın bilgisayarın
  bağlı olduğu çok büyük bir bilgisayar ve iletişim ağıdır.
  
• Kişilerin değişik konularda fikirlerini serbestçe
  söyleyebilecekleri ortamlar barındıran bir demokrasi platformudur.
  
• Evden alış-veriş, bankacılık hizmetleri, radyo-televizyon
  yayınları, günlük gazete servisleri vb gibi uygulamaları ile aslında internet aynı
  zamanda bir hayat kolaylaştırıcıdır.
  

Tüm bu tanımların arakesitinde yer alan ise "Bilgiye Ulaşım ve Onu
Paylaşım, sonrasında da elde edilen bilgiyi kullanım" dır.

Sonuç olarak, Internet, önümüzdeki yıllarda üretilecek
bilgilerin dolaşım sistemidir. Ticari boyutunun da ortaya çıkmasıyla yaşamla daha
çok iç içe geçmeye başlamıştır. Internet farklı bir ortam, farklı bir uzay.
Kendi, yazılı olmayan, kuralları olan; kendi toplumu olan bambaşka bir uzay. Klasik
yaşama biçimlerini, değer yargılarını değiştiren; hayatımıza yeni kavramlar,
yeni uğraşlar getiren birşey. Hayatımızı etkiliyor. Hem de çok fazla bir
biçimde.

Internet'in etkilerini görmek ve onu hissetmek sanirim çok daha
kolay. Hayatımızda normal şartlarda yaptıklarımızı göz önüne getirelim ve
Internet'in bunları nasıl değiştirdiğini; bunlara nasıl yeni anlamlar yüklediğini
gözlemleyelim. Belki bazılarımız için daha az (ya da hiç), bazılarımız için daha
çok (ya da aşırı çok) etkilenmeler olacaktir. Ancak gerçek olan, önümüzdeki
yıllarda (2000'e girerken) Internet olgusu her yönüyle bizimle olacak ve hayatımızda
onunla ilintili pek çok sey yapıyor olacağız (Ağ üzerinden alışverişler,
uçak/tren rezervasyonları, günlük gazetelere erişim, bilimsel dergileri okumak gibi.)


Lise'de bir Kimya hocamız vardı. 1930'li yillarda okutulan ders
kitaplarında Elektriğin nasıl tarif edildiğini bir derste bize şöyle söylemişti :

"Ne idüğü belirsüz, ettiğünden
bellidür."

Ne dersiniz, bu tanımı internet için de kullanabilir miyiz?

---

2. TCP/IP nedir?

"Bilgi Ağı" üzerindeki bilgi iletimi ve paylaşımı
bazı kurallar dahilinde yapılmaktadır. Bu kurallara kısaca "internet
protokolleri", ya da TCP/IP protokoller ailesi denir. TCP/IP (Transmission Control
Protocol/Internet Protocol), bilgisayarlar ile veri iletme/alma birimleri arasında
organizasyonu sağlayan, böylece bir yerden diğerine veri iletişimini olanaklı kılan
pek çok veri iletişim protokolüne verilen genel addır. Bir başka değişle, TCP/IP
protokolleri bilgisayarlar arası veri iletişiminin kurallarını koyar.

Bu protokollere örnek olarak, dosya alma/gönderme protokolü
(FTP, File Transfer Protocol), Elektronik posta iletişim protokolü (SMTP Simple Mail
Transfer Protocol), TELNET protokolü (Internet üzerindeki başka bir bilgisayarda
etkileşimli çalışma için geliştirilen *login* protokolü) verilebilir. Adını
sıkça duyduğumuz WWW ortamında birbirine link objelerin iletilmesini sağlayan
protokol ise Hyper Text Transfer Protocol (HTTP) olarak adlandırılmaktadır. TCP/IP
protokolü aynı zamanda, diğer iletişim ağlarında da kullanilabilir. Özellikle pek
çok farklı tipte bilgisayarı veya iş istasyonlarını birbirine bağlayan yerel
ağlarda (LAN) kullanımı yaygındır.

---

3. Internet'e kimler dahildir? Kaç tane bilgisayar Internet'e bağlıdır?
Kaç Kişi Internet Kullanıyor?

Bütün dünya üzerinde Internet'e; üniversiteler, araştırma
enstitüleri, kamu kuruluşları, pek çok ticari kuruluş vb gibi değişik yerler
bağlıdır ve İnternet'e bağlı bilgisayar sayısı 25,000,000 civarında tahmin
edilmektedir. (1997 sonundaki durum) Bu sayı her gün süratle artmaktadır.
Ortalama Internet kullanıcısı sayısının ise, 100,000,000 'un üzerinde olduğu
tahmin edilmektedir (1997 sonlarındaki durum). Internet iletişim ağına bağlı bir
bilgisayarın bir tek kullanıcısı olabildiği gibi, birden çok (bazen yüzlerce,
binlerce) kullanıcısı da olabilir. Kişisel bilgisayarlar ve evden bağlantılar tek
kullanıcılı internet bağlantılarına örnek olarak verilebilirler. Öte yandan, aynı
anda birden çok kullanıcının erişebildiği ve kullandığı daha çok [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] işletim sistemi ile çalışan orta ve büyük
boy sistemler de çok kullanıcılı internet bağlantı örnekleridir.

---

4. Internet ne sunar?

Internet'i bir "iletişim ağı" olarak tanımladıktan
ve bu ağ üzerinde bilgi dolaştığını belirttikten sonra, internet'in bu altyapı
üzerinde neler sunduğunu tahmin etmek aslında o kadar da güç değil. Bu
"iletişim ağı"nın içinde bulunan her hangi iki bilgisayar arasındaki en
temel işlem çift yönlü bilgi aktarımıdır. Burada bilgiden kasıt, bilgisayarlardan
birinde bulunan bir dosya, bir bilgisayar programı ya da bir mesaj olabilir.

Internet, teknik olarak, TCP/IP protokolü ile desteklenen pek
çok servis sunar. Örnek olarak, Internet erişimi olan bir kullanıcı, eğer kendisine
yetki verilmişse, Internete bağlı diğer herhangi bir bilgisayardaki bilgilere
erişebilir, onları kendi bilgisayarına alabilir, kendi bilgisayarından da Internet
erişimi olan başka bir bilgisayara dosya/bilgi gönderebilir. Bu özellik, dosya
transfer protokolü olarak bilinir. Benzer şekilde, internet uzerindeki kullanıcılar
birbirlerine elektronik posta gönderebilirler. Bu da, posta iletim protokolü
olarak bilinir.

Internet, değişik protokoller aracılığı ile, insanlara
"bilgiye erişim" olanakları sunar. Yani, internet yardımıyla "her
çeşit" bilgiye erişebilirsiniz.

İçerik bakımından, Internetin sundukları bazen insan hayal
gücünü zorlayacak boyutlara varmaktadır. Vizyondaki filmlerin kısa tanıtımlarını
kolayca evimizdeki ekrana taşıyabilir ya da Amerikan Kongre Kutuphanesi'nde tarama
yapabiliriz. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]ne bağlanıp Bilim
ve Teknik dergilerinin yeni ve eski sayılarını tarayabilir, yazıları okuyabiliriz. Ya
da, Hacettepe Üniv.'ne uzanıp o anki Beytepe Kampüsü sıcaklıklarını grafiksel
olarak görebiliriz. Başka bir örnek olarak, katılmak istediğimiz bir bilimsel
toplantıya bildirimizi Internet üzerinden gönderebiliriz. Örnekleri arttırmak mumkun;
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bağlanıp, son uydu fotoğraflarını
tarayabiliriz; ya da [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]ne
bağlanip siirler okuyabiliriz. Son yıllarda geliştirilen World Wide Web (WWW, Web)
temelli internet araçları ile bilgiye ulaşım daha da kolaylaşmış ve
ulaşılabilecek bilgiler ve sunulan servisler miktar ve çeşit olarak artmışlardır.
İnternet'in sundukları; onu kullananların istekleri, hayal güçleri ve gelişen
İnternet teknolojisi ile hep çoğalmaktadır.

Internet, bilgiye ulaşmayı kolaylaştırmak için değişik 'bilgi
arama/tarama' yöntemleri de sunar. Internet'in sunduklari çok
geniştir ve bu kadar bilgi arasında, bilinçsiz bir kullanımla, insan yolunu çok kolay
kaybedebilir. Internet'ten alınabilecek servisler, temel kullanımlar vb ile ilgili
olarak CSS'nin "Internet Üzerinde Arama/Sorgulama; 'Bazı
Başlangıç Noktaları" kısmına bakılabilir.

---

5. Internet yoluyla alabildiğim bu bilgileri, programları kimler koyar?
Bunları alıyorum ama, para ödemem gerekir mi? Freeware, Shareware, Public Domain gibi
kavramlar ne anlama gelir?

İnternet ile erişilebilen bazı merkezlerde herkese açık
arşivler vardır. Buralarda çok çesitli bilgiler, çok çesitli programlar bulunur. Bu
bilgiler bir konferansın kayıt formu olabileceği gibi, piyasadaki bir ürünün
tanıtım kılavuzu da olabilir. Bilgi amaçlı dosyalar, daha çok düz yazı
formatındadır ve grafik/ses/animasyon vb ile içeriği zenginleştirilmiş olabilir.
Bunlar daha çok, bir ürünün tanıtımı, kullanımla ilgili sorunları çözmede
kullanıcıya yol gösterecek bazı destek bilgileri vb. dir. Ayrıca, web tabanlı
ortamlarda, firma reklamları ve ürün tanıtıcı reklamlara da rastlamaktayız.

Bu tip arşivlerde en çok karşılaşılan dosyalar, çok
değişik amaçlar ve değişik bilgisayar ortamları (PC, Mac, Unix vb) için
geliştirilmiş binlerce çesit ve yüzlerce giga byte yer tutan bilgisayar
programlarıdır (yazılım, software).

Public Domain Yazılımlar :
Bu programları yazan kişiler, kendi programlarını herkesin alıp bedava kullanmasına
izin verirler. Ancak, bazı durumlarda bu bedava kullanım kısıtlandırılır. Public
Domain yazılımlarda asağıdaki hususlar göz onüne alınmalı:

• tamamı değistirilmeden üçüncü kişilere kopyalanmalı,
  
• eğer sozkonusu eser bir başka yerde kullanılacaksa (örneğin
  bir başka eserde bundan yararlanılacaksa) yazarlarına bildirilmeli,
  
• herhangi bir şekilde eserin dağıtimından dağıtim medyası
  masrafindan fazla masraf alınmamalı (BBS'ler için)
  

Bunun en iyi örneklerinden biri GPL (GNU Public License)'dir.

Freeware (Bedava) Yazılımlar : Freeware yazılımlar limitsiz bir şekilde bunları alan kişiler
tarafından kullanilabilir. Bu yazılımlar, parayla üçüncü kişilere
satılmamalıdır. (Sözgelimi, su an okuyor olduğunuz [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]freeware'dir.)
Böyle bir yazılım kullanıyorsanız ve işinize yarıyorsa, yazarına bir e-mail ile
teşekkur edin. Inanin çok hoşuna gidecektir. Böylece, onu, başka freeware programlar
yazma konusunda ve aynı programın yeni sürümlerini hazırlama konusunda teşvik etmiş
olursunuz.

Shareware Yazılımlar : Shareware
yazılımlarda ise 'kullan, eğer beğenirsen bana belli bir miktar para gönder'
felsefesi geçerlidir. Bu miktar genellikle 10-20 ABD doları mertebesindedir. Shareware
yazılımlar kaynak kodları ile birlikte dağıtılmayabilirler. Programı alan kişi,
belirli bir süre (1 ay gibi) kullanır, eğer kullanmaya devam ederse bu parayı
gönderir. Ancak, burada zorlayıcı bir mekanizma yoktur. Yine programı kullanırsınız
ama para ödemezsiniz. Bazı durumlarda, kullandığımız shareware program, süresi
dolunca çalışmaz. Çoğunluk böyle programlara para ödememektedir; ancak, 'Shareware'
felsefesi her geçen gün daha fazla yerleşmektedir. Bir shareware yazılıma 10-20 dolar
ödediğinizde aslinda pek çok şey kazanırsınız. Bunlar:

• Para ödenmeden kullanımda programın bazı kısımları
  çalışmaz ya da çok kısıtlı çalışır. Bunun önüne geçmiş olursunuz.
  
• Programın ilk çalıştırılışında ve daha sonra belirli
  aralıklarla ekrana gelen ve programın satın alınmadan (Unregistered)
  kullanıldığını belirten can sıkıcı mesajlardan kurtulursunuz.
  
• Programın bundan sonraki tam fonksiyonlu yeni sürümlerini uzun
  bir sure bedavaya alabilirsiniz.
  
• Programla ilgili çok iyi bir dökümantasyona ve yardım
  ortamına sahip olursunuz.
  
• Belki de en onemlisi, programı yazan kişiye emeğinin
  karşılığını ödeyerek onu bir anlamda programı geliştirmesi ve yeni ürunler
  ortaya çıkarması konusunda teşvik etmiş olursunuz.
  

Eğer ödeme imkanınız varsa, sürekli kullandığınız 'shareware' programlar için
bu az miktardaki paraları ödemek programları daha verimli kullanmanız açısından
çok önemlidir.

Tryware Yazılımlar : Bazı
ticari şirketlerin, yeni geliştirdikleri yazılımların sınırlanmış sürümleridir
ve tanıtım amacıyla konurlar.

Poscardware Yazılımlar :
Bütün bunların yanında, bir de 'poscardware' yazılımlar vardır. Bu yazılımları
geliştirenlerin kullanıcılardan tek beklentisi güzel bir kartpostaldır. Eger günün
birinde 'poscardware' bir yazılım kullanırsanız, hemen bu programı yazan kişiye bir
kartpostal gonderin!!!

Patch Yazılımlar : Mevcut
bir yazılımın (ticari ya da public domain) bazı hatalarını düzeltmek, ve programı
güncellemek amacıyla, ilgili firmaların (ya da kişilerin) çıkardıkları
"yama" programlar. Bu tip programlar, Internet üzerinde sıkça dağıtılır.

---

6. Internet'e erişim nasıl olur?

Pek çok Internet kullanıcısı, Internet'e, çalıştıkları
kurum ya da bulundukları üniversiteler üzerinden erişirler. Evden olan bağlantılar
da, Internet bağlantısı olan bir eğitim kurumu, ticari kuruluş ya da, ticari olarak
İnternet hizmeti veren kuruluşlar üzerinden olur. (Kişisel internet bağlantıları
için bu CSS'nin [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kısmına
bakınız.)

---

7. Internet adresi nedir? Domain ismi ve IP numarası ne demektir?


İnternet'e bağlı her bilgisayarın kendine özgü bir adresi
vardır. Domain Name System (DNS) olarak adlandırılan hiyerarşik bir isimlendirme
sistemi ile (Internet adresi), internete bağlı bilgisayarlara ve bilgisayar sistemlerine
isimler verilir. DNS de, bir TCP/IP servis protokoludur. DNS, 'host' olarak adlandırılan
internete bağlı tüm birimlerin yerel olarak bir ağaç yapısı içinde
gruplandırılmasını sağlar. Bu şekilde, bütün adreslerin her yerde tanımlı
olmasına gerek kalmaz. Örnek olarak, itu.edu.tr altında, ehb.itu.edu.tr, onun altında
da, titan.ehb.itu.edu.tr vb seklinde dallanmış bir çok adres olabilir.

Her bir internet adresine 4 haneli bir numara karşılık gelir.
a.b.c.d seklindeki bu numaralara IP (Internet Protocol) numaraları denir. burada, a,b,c
ve d 0-255 arasında değişen bir tam sayıdır. (32 bit adresleme sistemi). Örnek
olarak titan.ehb.itu.edu.tr için bu numara 160.75.27.250 'dir.

Her internet adresinin ilk kısmı bulunduğu domain'in network
adresini, son kısmı ise makinanın (host) numarasını verecek şekilde ikiye
bölünür. Bir bilgisayar ağında bulunan makinaların miktarına göre makina numarası
için ayrılan kısmın daha büyük veya daha küçük olması gerekebilir. Değişik
ihtiyaçlara cevap verebilmesi açısından IP adresleri asağıdaki şekilde
gruplanmıştır.

• Class A network adresleri 1.0.0.0 adresinden 127.0.0.0 a kadar olan aralığı
  kaplarlar. Her networkte kabaca 1.6 Milyon makina bulunabilir
  
• Class B network adresleri 128.0.0.0
  adresinden 191.255.0.0 adresine kadar olan aralıktadır: 16065 network adresi ve her
  networkte kabaca 65500 makina bulunabilir
  
• Class C network adresleri 192.0.0.0
  adresinden 223.255.255.0 adresine kadar olan aralıktadır. Herbiri 254 makinadan oluşan
  yaklasik 2 milyon network adresi barındırır.
  
• Class D 224 ve 254 arasında kalan
  adresler herhangi bir newtwork tanımlamazlar, ileri kullanımlar için rezerve
  edilmişlerdir.
  

Bu domain adreslerinin dağıtımı NIC (Network
Information Center) tarafından yapılır, daha sonra her domain sahip olduğu adresi
kendi ihtiyaçlarına gore parçalayarak dağıtabilir. (Son zamanlarda,sınırlı
sayıdaki internet adres uzayının bitebileceği düşüncesi ile, yeni bir adresleme
stratejisine doğru da gidilmektedir. önümüzdeki yıllarda, yeni tip IP adreslerinin
(128 bit) ortaya çıkacağını bekleyebiliriz.)

Bu IP numaralarına (domain adreslerine) karşılık düşen bir
makina ismi de bulunur. Bu sayede makinaların isimleri daha kolay akılda kalır. Her
domain'de o domaine ait IP numaraları ile bu isimler arasında geçişi sağlayan bir
servis (Domain Name Service) bulunur. Bu servis aynı zamanda diğer domain'lere ait
isimleri ilgili DNS'lere sorarak öğrenir.

Örneğimize geri dönecek olursak. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bir Class B network
numarasına sahiptir. (160.75.0.0) .itu.edu.tr domaininde bulunan tum IP numaraları
160.75. ile başlar. Bilgi Işlem Merkezi bu numarayı yerel ağlara dağıtmıştır. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] domain'i ne
(160.75.27.0) numarası verilmiştir. burası da ehb.itu.edu.tr olarak tanımlanmıştır.
Bu network içerisinde yer alan makinaların hepsi 160.75.27. numarası ile başlar, söz
gelimi bu network'de yer alan titan ismi verilen makinenin IP numarası 160.75.27.250
--> [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] şeklindedir.

Dikkat edilirse bir host numarası 1 den 254 e kadar 254 farklı
değer alabilir. Zira 0 ve 255 bu numaralandırmada özel anlamlar içerirler. 0,
network'u tanımlarken 255 de o network'teki tum hostları tanımlar.

127.0.0.1 adresi ve 127.0.0.0 Network'u test ve geliştirme için
kullanılır. 127.0.0.1 adresi her makinanın kendisini tanımlar buraya gonderilen her
şey, sanki bir başka network'ten geliyormuş gibi makinanıza geri dönecektir. Bu
sayede herhangi bir network bağlantısı olmadan bazı denemeler yapılarak network
yazılımları geliştirilebilir.

DNS, ayrıca, İnternet adresini nümerik adrese çevirir.
Domain'ler hiyerarşik DNS adresleme sistemi içindeki farklı yapıları temsil ederler.
Her domain kendi içinde bağımsız bir topluluktur. Doğal olarak, herkes kafasına
göre gelişi güzel internet domain ismi ve IP numarası alamaz. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'e bunun için
başvurmak gerekir. Aksi taktirde karmaşayı siz düşünun!!!

---

8. Internet üzerinde istediğimiz bilgiler nasıl yerlerine ulaşıyorlar ?


Internet'e bağlı her network şu veya bu şekilde kendisine
bağlantı sağlayan bir servis sunucusuna veya kuruma bağlıdır. Bu birleşme
yerlerinde birden çok bağlantısı bulunan router'lar bulunur. Bu düğüm
noktalarında düğümün belirli kollarında hangi networklerin bulunduğuna dair
bilgiler (ya routerlar arası haberleşme protokollerinden ya da sabit tanımlamalardan)
yer alır. Bu tanımlara ek olarak bir de default route tanımı bulunur, düğümde
tanımlı bulunmayan adresler oraya yönlendirilir.

Tüm haberleşme ortalama olarak 100 ila 1000 Byte arasında yer
alan bilgi paketleri şeklinde gerçekleşir. Her paketin başında nereden gönderildiği
(IP adresi) ve nereye gönderildiği yer alır. Pakedin içeriği kullanılan
haberleşmeye göre büyük farklılıklar gösterir. Bu sayede, örnek olarak bir mail,
üzerinde adres bulunan küçük paketler halinde düğümden duğüme atlayarak geçer.


Bu yapı çerçevesinde, "bilgiyi isteyen" (istemci) ve "bilgiyi
gönderen" (sunucu) iki ana noktadan bahsedebiliriz.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

İstemci (bilgiyi isteyen) bilgisayar, bu isteğini protokollerde belirtilen bazı
kurallar dahilinde istediği bilginin olduğu bilgisayara (Sunucu) bildirir. Bu iki
bilgisayar arasında bilginin geçtiği/yönlendirildiği başka bilgisayarlar da vardır.

---

9. Internet adreslerinde görülen kısaltmalar ne anlama gelir?



Internet'e bağlı kuruluşlar değişik gruplara
ayrılabilir ve bir kuruluşun domain adresi, o kuruluş hangi gruba dahilse ilgili
kısaltmayı bazı istisnalar dışında mutlaka içerir. Ayrıca, ülkelerin 2 harfli
tanitim kodları da (Amerika Birlesik Devletleri ve Kanada çıkışlı adreslerin çoğu
ve geniş bir kitleye servis sunan bazı birimler dışında) adresin sonuna eklenir.
Internet adresi, eğer özel amaçlı bir servise (ftp, gopher, www gibi) aitse,
genellikle, bu durum, adresin başında kullanılan bir kısaltmayla verilir. Asağıdaki
liste, adreslerde kullanılan bazı kısaltmaları ve ne anlama geldiklerini
göstermektedir: Bazı ülke kısaltmaları : tr:Türkiye, jp:Japonya,
uk:Ingiltere, it:İtalya, ch:Isviçre, ca:Kanada,
ru:Rusya, id:Endonezya, nl:Hollanda, de:Almanya, fr:Fransa, il:İsrail, no:Norveç,
se:İsveç, fi:Finlandiya, gr:Yunanistan, hr:Hırvatistan,
yu:Yeni Yugoslavya, br:Brezilya, bg:Bulgaristan

Örnek domain adresleri : hokudai.ac.jp
(jp=Japonya), [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ([Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]), oak.oakland.edu, servis.net.tr, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.],
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], garbo.uwasa.fi (fi=Finlandiya, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] (Nato).

Genel olarak bu sınıflamaya uyulsa da, bazi domain
adlarında daha farklı sözcük grupları da olabilir ( rl.ac.uk (uk=Ingiltere), [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] gibi). Özellikle .com domain-lerindeki
sıkışmadan dolayı, yeni global domain adları oluşturma çalışmaları 1997
ortalarında tamamlanmıştır. Yeni kullanıma açılan alan adları şunlardır :

---

10.
Internet'e bağlı tüm bilgisayarların listesini nasıl
alabilirim?

Internet adres koleksiyonu yapıyorsunuz sanırım.[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Milyonlarca adresten bahsediyoruz. Bunları listelemek ve almak mümkün değile yakın
birşey. Ancak, bir takım konularda bünyesinde bilgiler, programlar barındıran
popüler servislerin gruplanmış FTP/Web/Gopher adreslerini almak mümkündür. Bunun
için, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]na bakmanız
gerekiyor.

---

11.
Internet Mühendisliği nedir?

'Internet Mühendisi de olur mu canım?' demeyin sakın cünkü,
bir kavramdan günümüzde sıkça soz ediliyor. `Internet Engineering Task
Force' grubu epeydir çalışıyor. Internet'in sağlıklı çalışması için
gerekli tasarımların yapılmasına `Internet Engineering' diyebiliriz. Internet servis
geliştiricileri ve Internet Servis Hizmeti üreten, protokol geliştiren kişilere
Internet Mühendisi deniyor. Bununla Internet servislerinden sorumlu bilgisayar
mühendisini kastetmiyoruz. Üniversitelerimizde Internet Mühendisliği bölümleri de
açılırsa hiç şaşırmayın[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

---

12.
Internet Ne Kadar Güvenli?

Internet'in, şu an için, çok fazla güvenli olduğu söylenemez. Nadiren de olsa,
kişisel iletiler (e-posta, e-mail) kötü amaçlı, profesyonel kişiler tarafından
illegal yollarla ele geçirilebilir. Özellikle ticari kuruluşların Internet'i
kullanmaya başlamaları ile birlikte, Internet'te güvenlik probleminin çözümü için
ciddi çalışmalar yapıldı.Web üzerinden iletilen her türlü bilginin, yeni
şifreleme teknikleri ve çok yüksek hızlı hatlar sayesinde yeterince güvende
olduğunu söyleyebiliriz. Ancak, yine de, kullanıcı şifreleri, banka kredi kart
numaraları ve benzeri gibi gizlilik içeren bilgileri net üzerinde serbestçe
göndermeyin (e-mail ile, güvenlik kilidi olmayan Web listeleyicileri ile vb.)

---

13.
Internette Bilgiler Hangi Hızlarla İletilir? Band
Genişliği Nedir? Doluluk Oranı Nedir?

Band genişliği, bir iletişim ortamının taşıyabileceği bilgi miktarını
gösteren bir ölçüdür. Söz gelimi, ses iletimi için band genişliği, iletilebilen
en yüksek ve en düşük frekanslar arasındaki farktır (Hertz). Bilgisayarlar arası
haberleşme için de benzer şekilde, band genişliği, saniyede iletilen bit sayısı ile
verilir.

Internet'teki bilgi iletim hızları çeşitlilik gösterir. Bilgisayarları ve
değişik ağları birbirine bağlayan hatlar, kablo (çoğunlukla fiber optik), uydu ya
da radyo link (yakın birimler için) bağlantılı olabilir. Internette hat hızı,
saniyede iletilen "bit" sayısı ile (bps, bit/san) ölçülür. Söz gelimi, 64
kilobit/saniye hızındaki bir hat saniyede 64kbit=65556 bit iletebilir. Bu da, ideal
şartlarda, yaklaşık 8 kilobyte/saniye hızına denk gelmektedir. Söz gelimi, böyle
bir hat ile, tam kapasite kullanımında, 1 Megabyte'lık bir dosya yaklaşık 2 dakikada
iletilecektir. Bir birimin, bağlantılarında kullanabileceği en fazla hıza "Band
Genişliği" denir. 64kbit/saniye bant genişliği olan bir hattı aynı anda 10
birime kullandırırsak, buna göre hızımız, en fazla hızın ortalama %10'una kadar
düşer.

Günümüzde bağlantı hızları 9.6kbit/saniyelerden (modem bağlantısı)
100Megabit/saniyelere kadar geniş bir aralıkta değişmektedir. Yurt dışındaki
bağlantılarda, tipik hızlar, yaklaşık 5-10 Megabit/saniyeler mertebesinde iken, bu
oran ülkemiz için, 64Kbit/san-2Mbit/saniyeler mertebesindedir.

Bir hattın bant genişliğinin ne kadarının kullanıldığı, o hattın doluluk
oranını verir. Eğer 64kbit/san lik bir hat, 1 saat boyunca, %100 çalışırsa;
3600*64kbit 'lik veri aktarımı yapması gerekir. Gerçekte ne kadar veri aktardığını
bulup bu iki sayıyı birbirine oranlarsak, hattın, o saat için doluluk oranını
bulmuş oluruz. Bunu 1 ay boyunca yaparsak, hattın 1 ay boyunca ortalama % kaç doluluk
oranı ile çalıştığını tespit edebiliriz. Doluluk oranı ne kadar fazlaysa, o
hattı kullananların veri aktarımları da o kadar yavaşlar.

Aşağıdaki tablo, herhangi bir ağ üzerindeki bilgisayarların ve internet üzerinde
bilgisayarlar ve bilgisayar sistemlerininin birbirleriyle haberleşmesinde kullanılan
bazı standart bağlantı hızlarını göstermektedir (orijinali : [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ). Ülkemizdeki (özellikle
internet için) bağlantı hızları aşağıdaki tanımlamalardan biraz uzaktır.

---

14.
ISDN Nedir?

ISDN (Integrated Services Digital Network), özellikle normal telefon hatları (ve
diğer bazı ortamlar) üzerinden daha yüksek hızlı entegre ses (analog) ve veri
(dijital) aktarılmasını sağlayan bir dizi iletişim protokolüne verilen addır.
ISDN'de, her iki uçta da, modemin dışında, bazı özel adaptörler kullanmak gerekir.
Bu şekilde, 64kbps ve 128 kbps gibi hızlara (normal hatlar üzerinden) çıkmak münkün
olmaktadır.

ISDN'de iki temel seviye hızı vardır : (1) Basic Rate (2) Primary Rate. Her iki
seviyede de, iki farklı tip kanal bulunur : B (bearer) kanalları (sayıları birden çok
olabilir) ve D (delta) kanalı (1 tane). B kanalları, her türlü ses, veri vb
taşırlar. D kanalı ise iletişimde kullanılacak kontrol ve yönlendirme bilgilerini
taşır. "Basic Rate" seviyesi daha çok evden kişisel kullanımlar ve küçük
şirketlerin kullanımları için tasarlanmıştır ve iki tane 64Kbps B kanalı ile 1
tane 16Kbps D kanalı içerir. Ulaşılabilecek en yüksek hız 128 Kbps olmaktadır.
"Primary Rate" seviyesi ise, daha yoğun kullanımlar için tasarlanmıştır ve
23 tane 64Kbps B kanalı (Avrupa için 30 tane) ve 1 tane 64Kbps D kanalı içerir.
Ulaşılabilecek en yüksek hız ise yaklaşık 7 Mbps e kadar çıkar.

Yeni geliştirilen BISDN (Broadband ISDN) teknolojisi ise, Frame Relay'a bir alternatif
olarak düşünülebilir. ISDN kullanımı (özellikle evden kişisel bağlantılarda)
önümüzdeki yıllarda çok daha fazla yaygınlaşacağa benzer.

---

15. Frame
Relay Nedir?

Frame Relay, verilerin çük yüksek hızlarda dijital netwok-ler üzerinden
iletilmesini sağlayan bir teknolojidir. Veriler, "Frame" olarak adlandırılan
paketler halinde iletilir. Frame Relay, veri aktarımı süresince, kesintisiz ve sadece o
verinin iletileceği (dedicated) bağlantılar üzerinden yapılır. Bu yüzden, ses ve
normal data iletişiminde pek uygun olmadığını söyleyebiliriz. Frame Relay'de,
iletilen paketler için "iletim sırasında herhangi bir anda" hata kontrolü
yapılmaz. Verinin iletileceği nokta hata kontrolünden sorumludur. Bunu sonucunda, paket
iletim hızları çok yüksektir ve yaklaşık 1.5-2MBit/saniye mertebelerine çıkabilir.

---

16.
ATM Nedir?

ATM (asynchronous transfer mode), bir paket anahtarlama teknolojisidir. ATM, verileri
byte büyüklüğünde hücrelere (cell) ayırır ve aynı anda 53 hücrelik paketler
halinde iletir. ATM, daha çok donanım tabanlıdır ve yüksek veri işleme/iletme
hızları elde edilebilir. En çok kullanılan standart hızlar, 155 Mbps ve 622Mbps dir.
10Gbps hızlara kadar da çıkılmıştır (1996 sonu itibarıyla). ATM, BISDN
protokolünün de en temel elemanıdır.

---

17. Internet dışında başka yaygın kullanılan ağlar da var
mı?

Evet var. Bunlardan en yaygın kullanılanları UUCP ve
BITNET'tir. Bunların dışında da firma temelli (Decnet. Ibmnet) gibi, görev temelli,
yerel vb. binlerce ağ vardır.

UUCP ağı, UUCP (Unix-to-Unix Copy Program) protokolü ile
haberleşen sistemleri bünyesinde bulundurur. Bu protokolde, iki sistem belirli
aralıklarla (polling) biribirlerine bağlanır ve bu iki sistemden herhangi biri
üzerinde birtakım planlı programlar çalıştırırlar (mail aktarımı, dosya
aktarımı, kısaca bir sistemden diğerine kopyalama). USENET News, ve Mail aktarımı
dışında `tip' gibi programlarla uzaktaki makina uzerinde calışma olanağı vardır.


BITNET (Because It's Time Network) ise, birbirlerine NJE
protokolü ile bağlı sistemlerden oluşur. BITNET esas olarak ağac (tree) şeklinde bir
yapıya sahiptir, statik bir yönlendirme vardır. Mail, sınırlı şekilde FTP ve Telnet
(VTAM) desteği vardır. Mail, bir `depola ve ilet' mantığı ile bir düğümden
komşusuna gider, oradan bir öteye gider. Hatlar kesildiği zaman, ya da makina yüklü
olduğu zaman yolda bir yerde bekler. Internet ile diğer ağlar arasındaki ileti
trafiği için geçiş görevi yapan merkezlere "internet gateway" denir.
Turkiye'deki "Bitnet-Internet gateway" Ege Üniversitesi (TREARN, vm.ege.edu.tr)
dir (1997 başı itibarıyla).

---

18. Elektronik Para (e-para, e-cash, sanal para) Nedir?

e-para, tam olarak, kullandığınız bilgisayarın sabit
diskinde sizin adınıza bulunan, ve internet üzerinde yaptığınız alışverişlerde
harcayabileceğiniz paradır. Siz harcama yaptıkça, harcadığınız miktar toplamdan
düşülür. e-para kullanımı pek yaygın değildir. Ancak, gelecekte sık
kullanacağımız bir araç olabilir. Aşağıdaki satırlar bazılarımıza şu an bir
fantazi gibi gelebilir.

Temel olarak, gidip, e-para servisi veren bir bankadan, kredi
kartımızla ya da peşin ödemeyle, bir miktar e-para alıyoruz. Daha sonra, banka bu
miktarı bizim bilgisayarımıza transfer ediyor.Internet üzerinde bir alışveriş
yaptığımızda da, eğer burada e-para geçiyorsa, sipariş formunda e-para ile ödeme
yapılacağını belirtiyoruz. Miktar otomatik olarak bilgisayarımızdaki miktardan
düşülüyor. Bütün bu işlemler, e-para servisi veren bankamızdan da kontrol
ediliyor. Bazı uygulamalarda, e-para ödemesi doğrudan bankadan yapılıyor. Bu durumda,
size bir e-posta mesajı ile, ilgili siparişi alıp almayacağınız soruluyor. Böylece,
alışverişlerde, fiziksel olarak alışageldiğimiz "para dolaşımı" ortadan
kalkıyor.

1997 itibarıyla, 3 tane e-para sistemi var : [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.], [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] ve [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]. Ilgili yerlere web
listeleyicinizle bağlanıp daha ayrıntılı bilgiler alabilirsiniz. Tüm dünyada,
e-para kabul eden banka sayısı ise şu anda 4. (3 ABD'de, 1 Almanya'da) -Ağustos 1997
itibarıyla.

---

19.
Intranet Nedir?

Intranet, sadece belirli bir kuruluş içindeki bilgisayarları,
yerel ağları (LAN) ve geniş alan ağlarını (WAN) birbirine bağlayan, çoğunlukla
TCP/IP tabanlı bir ağdır. Yani, küçük Internet!, Internet'in daha özel bir hali.
Intranet'ler gateway'ler ile diğer networklere bağlanabilir. Temel oluşturulma
amaçları, kuruluş bünyesinde bilgileri ve bilgi işlem kapasitesini paylaşmaktır.
Intranet'ler, şirket(ler) içi tele-konferans uygulamalarında ve farklı birimlerdeki
kişilerin biraraya gelebildiği iş gruplarının oluşturulmasında da kullanılırlar.


Intranet'ler üzerinden HTTP, FTP vb gibi pek çok protokol
uygulamaları çalıştırılabilir. Günümüzde, Intranet'ler içinde, Web erişimi ile
kaynakların kullanımı oldukça yaygındır.

Bazı şirketlerdeki intranet'lerden, [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
sistemleri üzerinden (bazı emniyet tedbirleri ile), Internet çıkışı da
yapılmaktadır. Bu sayede, her iki yönde de ileti trafiği kontrol edilebilmekte ve
güvenlik sağlanmaktadır.

---

20. Firewall
(Güvenlik Sistemleri) Nedir?

Firewall (Internet Güvenlik Sistemi), internet üzerinden
bağlanan kişilerin, bir sisteme girişini kısıtlayan/yasaklayan ve genellikle bir
internet gateway servisi (ana internet bağlantısını sağlayan servis) olarak
çalışan bir bilgisayar ve üzerindeki yazılıma verilen genel addır.

Firewall sistemleri, bu engelleme işini, sadece daha önceden
kendisinde tanımlanmış bazı domainlere erişim yetkisi (telnet,ftp, http vb) vererek
yaparlar. Günümüzde, Internet Servisi veren makinalar oldukça sofistike Firewall
sistemleri ile donanmıştırlar.

---

21. Proxy
Servisleri Nedir?

Proxy servisi, internet üzerindeki yerel bir ağ (ya da
internete bağlı bir bilgisayar) ile, dış dünya arasındaki ilişkiyi sağlayan bir
yardımcı geçiş (gateway) sistemidir. İki amaç için kullanılabilirler :

1. Bir proxy servisi (sunucusu), sizin adınıza (proxy'nin kelime
   anlamı VEKİL'dir) sizden aldığı "internet'ten bilgi alma" isteklerini
   yürütür ve sonucu yine size iletir. Ancak, aynı anda, bu bilgilerin bir kopyası da
   (cache),bu proxy sunucusu üzerinde tutulur ve bir dahaki erişimde kullanıcının
   istediği bilgiler doğrudan ilgili siteden değil de, proxy servisinden gelir;
   dolayısıyla, iletişim daha hızlı olur. Internet'e erişim için mutlaka bir proxy
   servisine ihtiyaç yoktur, ancak, size en yakın bir servis noktasındaki proxy servisini
   kullanmanız, internet erişiminizi birhayli hızlandıracaktır. Özellikle evinizden
   modemle internete erişiyorsanız, proxy servislerini kullanmanız performansınızı
   arttırır. Çünkü, istediğiniz bilgileri, dış bağlantı hızı daha fazla olan
   proxy bilgisayarı sizin adınıza alır, siz de kişisel bağlantınızla bu bilgilere
   daha hızlı erişmiş olursunuz.
   
2. Firewall-güvenlik sistemlerinin kullanıldığı yerlerde,
   kullanıcıları çıkışları tek bir makine üzerinden olabilir. Bu durumda proxy
   servis makinesi sadece bir aracı olarak çalışır.
   

Proxy servisi kullanmanın avantajı çoktur. Herhangi bir siteden istediğiniz bir
bilgi (web sayfası, ftp dökumanı vb) eğer kullandığınız proxy servisinde henüz
depolanmamışsa, bu bilginin olduğu siteden alınır ve size iletilir. Ancak, daha sonra
başka bir kullanıcı (ya da siz) aynı dökümanı/bilgiyi istediğinizde, ilgili
döküman/bilgi proxy servisinde depolandığı (cache) için, doğrudan oradan size
iletilir ve erişiminiz de çok daha hızlı olur.

Proxy servisleri, uluslararası internet bağlantılarındaki
yoğunluğu azaltmak, erişimleri hızlandırmak ve ağı daha etkin kullanmak için çok
yararlı araçlardır.

En popüler proxy servisleri, Web (http), FTP, Gopher ve Wais
internet araçları için tanımlıdır. Web için proxy tanımlaması ve kullanımı [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]'de kısaca anlatılmıştır.

Türkiye'deki bazı Proxy servisleri ve (Temmuz 1997
itibarıyla) ilgili port numaraları şunlardır :

• Turnet Ankara :
  [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• Turnet İstanbul :
  [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• Turnet İzmir :
  [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• ODTÜ :
  [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• Ege Üniv. :
  [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  
• İTÜ : [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
  

Istanbul'daki Turnet'e bağlı servis sağlayıcılarından hizmet alanların Turnet
Istanbul, Ankara Turnet üzerinden çıkan Internet Servis sağlayılarından hizmet
alanların Turnet Ankara; İzmir' bölgesindeki Turnet'e bağlı İnternet Servis
Sağlayıcılarından hizmet alanların Turnet İzmir Proxy servislerini kullanmaları en
iyi performansı verecektir. Ulusal Akademik Ağ kullanıcıları ise, kendi durumlarına
göre, ODTÜ ve Ege servislerini kullanmalıdırlar.

Yukarıdakilerin dışında, birçok kuruluşun kendi özel proxy
servisleri vardır. Size enyakın proxy servisini kullanmanız çoğunlukla en iyi sonucu
verir. Bu yüzden, intrenet servisini aldığınız yerin proxy servisini öğrenin ve
kullanmaya çalışın. Önemli proxy servislerin bir zincir oluşturarak ortak
kullanımına yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

---

22.
İnternet üzerinden faks gönderebilir miyim?

Gönderebilirsiniz. Bir kısmı bedava, bir kısmı ise ticari çalışan bir çok
servis, bilgisayarınızda hazırladığınız bir dökümanı, bazı geçiş noktası
bilgisayarlar (faks servisleri) üzerinden istediğiniz kişiye iletebilir. Bu servislerin
en eskisi ve en çok kullanılanlarından birisi TPC INT'dir. [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
adresinden gerekli bilgilere ulaşılabilir.

---

23.
Internet Society (Internet Grubu) Nedir?

Internet Society (IS), 1992'de kurulan ve amacı internet ile
ilgili gelişimler, yeni çalışmalar için bir nevi yol göstericilik olan, kar amacı
gütmeyen (non-profit) bir kuruluştur. IS, Internet ile ilgili teknik çalışmaları
yönlendiren ve denetleyen Internet Architecture Board (IAB)'un çalışmalarını
destekler. IAB'nin aktivitelerinden bir diğeri de, TCP/IP konusunda çalışmalar yapan
Internet Engineering Task Force (IETF) tır. IAB'nin diğer aktiviteleri arasında, Ağ
Teknolojileri ile ilgili çalışmalar yapan Internet Research Task Force; IP adreslerinin
verilmesi ile ilgili çalışmalar yapan Internet Assigned Numbers Authority; ve DNS ile
ilgili konularda çalışan Internet Registary grubu gösterilebilir.

Internet Society web adresi : [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
. Buradan ilgili bütün linklere ulaşılabilir.

---

24. Internet Kullanım Etiği

Ağ üzerindeki her kullanicının, servisleri, sistemleri
kullanmaları konusundaki sorumluluklarını farketmeleri önemlidir. Kullanıcı, ağdaki
her servise ulaştığında yaptığı hareketlerden sorumlu olmak zorundadır.

"Internet" ya da kısaca "Net" , tek bir ağ
değildir, hatta bir birinde ayrı protokollere, yapılara sahip binlerce irili ufaklı
ağların toplamıdır. Internet'teki bilgi akışı, bir çok değisik ağ'dan gelip
geçmekte, ulasacağı yere öylece varmaktadır. Bu yüzden, her kullanıcının, kendi
bölgesindeki ağ yukünü dengede tutması gerekmektedir.

Bir ağ kullacısı olarak, başka bilgisayar ağlarına
ulasmanıza izin verilmiş olabilir. Her ağın kendine ait sorumlulukları, kuralları ve
yasakları vardır, Ağ üzerindeki izin verilmiş işlemler, bu ağdaki sorumlular
tarafindan her zaman izlenebilecek sekilde tasarlanmıştır. Fakat, bir yerde izin
verilen bir hareket , başka bir ağda yasaklanmış olabilir. Bu kuralları bilmek ve
bunlara uymak, kullanıcının sorumluluğundadır. Sunu unutmayın ki, izin verilen
hareketleri kötü yönde de "YAPABİLİRSİNİZ" , ama yapmanız gerekmez.


Ağ'ın, özellikle Internet'in kullanımı, bir ayrıcalıktır,
bir "hak" değildir. Bu ayrıcalık, istenildiği zaman, kötüye kullanım ya
da başka sebeplerle, elinizden alınabilir. Bu kötüye kullanım, bir sistemdeki gizli
bilgileri hileli yollarla almak, kötü, anlaşılmaz mesajlarla diğerlerini rahatsız
etmek, sistemin kaynaklarını kullanıp sistemi yavaşlatmak, ardarda mesajlar
postalayarak başkalarının e-posta kutularını doldurmak, ağ üzerinde yasalarla
belirlenmiş kuralların dışına çıkmak vs vs olarak sayılabilir.

Bulunduğunuz ağ'ın durumuna gore, disiplin cezasından işten
çıkarilmaya; hesabınızın silinmesinden hapse kadar cezalara carptırılabilırsiniz.


Bilgisayar Ahlakı Üzerine 10 Altın Kural

1. Kesinlikle, bilgisayarı, başkalarina zarar vermekte
   kullanmayın.
   
2. Kesinlikle, bilgisayarla, başkalarının işine mani olmayın.
   
3. Kesinlikle, başkalarının dosyalarını karıştırmanın
   yollarını aramayın.
   
4. Kesinlikle, bilgisayarı hırsızlık yapmakta kullanmayın.
   
5. Kesinlikle, bilgisayarı yalancı şahitlikte, sahte delil
   hazırlamada kullanmayın.
   
6. Kesinlikle, sahibinden izinsiz başkalarının bilgisayar
   kaynaklarını kullanmayın.
   
7. Kesinlikle, başkalarinin fikirlerini bilgisayarla çalip
   kendinize mal etmeyin.
   
8. Kesinlikle, sosyal içeriğini düşünmeden bir program
   yazmayın.
   
9. Kesinlikle, bilgisayarı, saygı ve ilgi göstermeksizin
   kullamayın.
   

Bu kuralların orijinalinin bulunduğ

Teşekkürler.